Το ανοξείδωτο ατσάλι (ή ανοξείδωτος χάλυβας ή inox ή stainless steel) υπάρχει καθημερινά σε πολλά προϊόντα: δοχεία, μαχαίρια, κατσαρόλες, σουγιάδες, παγούρια, βίδες, εργαλεία, έπιπλα, διακοσμητικά αντικείμενα και πολλά άλλα. Η μεγάλη του αντίσταση στη διάβρωση (δεν σκουριάζει εύκολα), το χαμηλό κόστος συντήρησης και η συνεχής μείωση του κόστους παραγωγής το κάνουν αναντικατάσταστο σε πολλές εφαρμογές.
Το ανοξείδωτο ατσάλι είναι ένα κράμα σιδήρου (Fe), άνθρακα (C) και χρωμίου (Cr) όπου το χρώμιο έχει ελάχιστη περιεκτικότητα 10,5% κατά βάρος (κ.β.). Οι διαφορετικές αναλογίες των 3 αυτών συστατικών, μαζί και με άλλες προσμείξεις που μπορούν να προστεθούν (π.χ. νικέλιο (Ni), μαγγάνιο (Mn), βανάδιο (V), κ.α.) δημιουργούν τους διάφορους τύπους ανοξείδωτου ατσαλιού που έχουν διαφορετικές ιδιότητες μεταξύ τους.
Τα πιο συνηθισμένα κράματα ανοξείδωτου ατσαλιού είναι το 18/8 και το 18/10 που και τα δύο αναφέρονται ως Stainless Steel 304. Το 18/10 είναι ακόμα περισσότερο ανθεκτικό σε διαβρωτικά περιβάλλοντα (αλάτι, οξέα κ.λπ) από το 18/8 γιατί περιέχει 2% περισσότερο νικέλιο.
Η Wikipedia έχει ένα πολύ αναλυτικό λήμμα σχετικά με το ανοξείδωτο ατσάλι, που όμως ξεφεύγει από τους σκοπούς αυτού του άρθρου. Αυτό που ενδιαφέρει περισσότερο εδώ είναι τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα του ανοξείδωτου ατσαλιού στα είδη εκδρομών και ταξιδιού (συνήθως σκεύη μαγειρικής, παγούρια και θερμός), πως μπορείτε να ξεχωρίσετε το ανοξείδωτο από το αλουμίνιο και πως να το καθαρίσετε και το συντηρήσετε.
1. Πλεονεκτήματα - Μειονεκτήματα ανοξείδωτου ατσαλιού
Οι εκδρομές στο βουνό και τη θάλασσα και όλες οι σχετικές δραστηριότητες όπως η ορειβασία, η πεζοπορία, η ποδηλασία, το καγιάκ, το ψάρεμα κ.λπ. εκθέτουν τον εξοπλισμό σας συνεχώς σε μικρές ή μεγάλες φθορές. Ειδικά στην περίπτωση μεταλλικού εξοπλισμού (κατσαρόλες, μπρίκια, παγούρια, μαχαίρια, εργαλεία, σουγιάδες κ.λπ.), το νερό και το αλάτι είναι οι 2 μεγάλοι εχθροί που οξειδώνουν το μέταλλο (δημιουργία σκουριάς) και το χαλάνε. Η χρήση ανοξείδωτου εξοπλισμού παρουσιάζει μερικά πλεονεκτήματα που μειώνουν αυτές τις φθορές, έχει όμως και μερικά μειονεκτήματα. Τα βασικότερα πλεονεκτήματα είναι:
Το ανοξείδωτο ατσάλι είναι πολύ σκληρό υλικό που δεν γρατζουνιέται εύκολα σε σχέση με το αλουμίνιο ή το πλαστικό.
Δεν οξειδώνεται (εκτός αν εκτεθεί σε ακραίες συνθήκες θερμοκρασίας, οξυγόνου, αλατότητας και άλλων παραγόντων).
Δεν επηρεάζεται από όξινα φαγητά και χυμούς φρούτων σε αντίθεση με το αλουμίνιο. Επομένως, ένα ανοξείδωτο παγούρι ή ένα ανοξείδωτο θερμός είναι πιο υγιεινά από τα αντίστοιχα σκεύη αλουμινίου.
Έχει πολύ μεγάλη διάρκεια ζωής και διατηρεί την αντοχή του για πάρα πολλά χρόνια.
Το ανοξείδωτο ατσάλι έχει όμως και τα παρακάτω μειονεκτήματα:
Έχει υψηλότερο κόστος αγοράς από άλλα υλικά (αλουμίνιο, πλαστικό) το οποίο όμως τελικά αντισταθμίζεται από τη μεγαλύτερη διάρκεια ζωής του.
Το ατσάλι είναι πιο βαρύ από το αλουμίνιο και το τιτάνιο και επομένως λιγότερο κατάλληλο όταν ο εξοπλισμός στο σακίδιο πρέπει αυστηρά να μειωθεί γραμμάριο-γραμμάριο.
Δεν διαχέει τόσο ομοιόμορφα τη θερμότητα όπως το αλουμίνιο. Στα ανοξείδωτα σκεύη μαγειρικής, αν η φλόγα είναι πιο έντονη από όσο χρειάζεται, το φαγητό μπορεί να καεί πιο εύκολα γιατί δημιουργούνται θερμές περιοχές (hot spots).
2. Ποιοί είναι οι κύριοι τύποι κραμάτων ανοξείδωτου ατσαλιού;
1. Τύπος 304
Ο τύπος 304 είναι ο βασικός τύπος ανοξείδωτου ατσαλιού ο οποίος έχει αποδειχτεί κατάλληλο για ένα ευρύ φάσμα εφαρμογών. Διατίθεται σε διάφορες μορφές και είναι εύκολος να σχηματιστεί και να κατασκευαστεί, παρέχοντας εξαιρετική αντοχή στη διάβρωση.
2. Τύπος 304L
Ο τύπος 304L είναι βασισμένος πάνω στον τύπο 304 αλλά περιέχει λιγότερο άνθρακα και ενδείκνυται στις περιπτώσεις συγκολλήσεων.
3. Τύπος 316
Ο τύπος 316 προσφέρει μεγαλύτερη αντοχή στη διάβρωση λόγω της προσθήκης μολυβδαινίου. Ο τύπος αυτός ανοξείδωτου χάλυβα προτιμάται όταν το υπάρχει πιθανότητα σοβαρής διάβρωσης, όπως στη βαριά βιομηχανία και σε θαλάσσια περιβάλλοντα.
4. Τύπος 316L
Ο τύπος 316L είναι βασισμένος πάνω στον τύπο 316 αλλά περιέχει λιγότερο άνθρακα (περίπου το μισό). Προτιμάται σε εφαρμογές στη βιομηχανία χημείας και στη φαρμακοβιομηχανία, καθώς κάνει πιο ασφαλείς συγκολλήσεις και έχει μεγαλύτερη αντοχή στα οξέα.
5. Τύπος 430
Ο τύπος 430 είναι ο πιο οικονομικός από τα ανοξείδωτα ατσάλια, χαμηλότερης ποιότητας από όλη την σειρά 3ΧΧ. Συνήθως χρησιμοποιείται σε προϊόντα που χρησιμοποιούνται σε εσωτερικούς χώρους.
3. Είναι αλουμίνιο ή ανοξείδωτο ατσάλι;
Πώς μπορείτε να ξεχωρίσετε αν κάποιο αντικείμενο είναι από ανοξείδωτο ατσάλι ή αλουμίνιο; Σύμφωνα με τους παρακάτω εμπειρικούς κανόνες μπορείτε να αποκλείσετε τη μία ή την άλλη περίπτωση και να φτάσετε σε ένα όσο το δυνατόν πιο ασφαλές συμπέρασμα:
Ακουμπήστε ένα μαγνήτη πάνω στην επιφάνεια του μετάλλου. Αν υπάρχει έλξη, τότε το αντικείμενο σίγουρα δεν είναι αλουμίνιο και μάλλον είναι ατσάλι ή ανοξείδωτο ατσάλι. Αν δεν υπάρχει έλξη, δεν μπορείτε να γνωρίζετε σίγουρα από τι υλικό είναι το αντικείμενο. Αυτό συμβαίνει γιατί κάποια ανοξείδωτα ατσάλια είναι μαγνητικά και κάποια όχι, σίγουρα όμως το αλουμίνιο δεν είναι.
Ελέγξτε προσεκτικά το αντικείμενο για ίχνη σκουριάς. Το αλουμίνιο δεν σκουριάζει, αλλά το ατσάλι ή ακόμα και το ανοξείδωτο ατσάλι μπορεί να παρουσιάσει ίχνη σκουριάς αν εκτεθεί σε ακραίες συνθήκες. Επομένως, αν υπάρχει σκουριά τότε το αντικείμενο είναι από ατσάλι (πιο πιθανό) ή ανοξείδωτο ατσάλι (λιγότερο πιθανό).
Το αλουμίνιο είναι πιο ζεστό στην αφή από το ανοξείδωτο ατσάλι. Αυτό συμβαίνει γιατί το αλουμίνιο μεταφέρει πολύ πιο γρήγορα τη θερμότητα του χεριού μας στο μέταλλο, ζεσταίνοντας ταχύτατα τη μάζα του.
Το ανοξείδωτο ατσάλι που έχει νικέλιο (π.χ. το 18/8 ή το 18/10) είναι μερικές φορές μαγνητικό. Συνήθως όσο πιο πολύ νικέλιο υπάρχει στο κράμα, τόσο λιγότερο μαγνητικό είναι το ανοξείδωτο ατσάλι.
Γενικά, τα ανοξείδωτα ατσάλια τύπου 420 και 440 είναι μαγνητικά, ενώ τα 304 και 316 δεν είναι. Ο ναυτικός και θαλάσσιος εξοπλισμός επομένως, που είναι σχεδόν πάντα κατασκευασμένος από 316, δεν μαγνητίζεται.
Μηνύματα/ 0